امکانات GIS

خدمات سامانه اطلاعات جغرافيايي(GIS)در محيط هاي شهري

گستره ي خدمات سامانه ي اطلاعات جغرافيايي (GIS) در محيط هاي شهري نشان مي دهد که اين سامانه ها در شهرنشيني آينده، نقش بسيار مهمي ايفا خواهند نمود. نقش GIS در تمام زمينه ها به ويژه مديريت شهري روز به روز نمايان تر مي شود. از طيف گسترده ي کاربردهاي سامانه ي اطلاعات شهري مي توان به اين موارد اشاره نمود: مميزي ماليات، مديريت شبکه ي آب رساني و تشخيص ترکيدگي لوله ها، استفاده ي بهينه از توزيع نيروي انساني در سازمان دهي نيروي انتظامي و ديگر نهادها، طراحي شبکه ارتباطي و مديريت بحران، تنظيم سلسله مراتب شبکه ي دسترسي ها به ويژه جداسازي معابر ويژه ي عابرين پياده، کنترل کيفيت آب از ديدگاه بهداشت، يافتن آسان ترين و سريع ترين راه و مسير در موارد کمک رساني اضطراري توسط پليس، پيش بيني مسيرانتشار آتش در آتش سوزي هاي بزرگ در زلزله، تعيين بهترين و اقتصادي ترين مسير عبور لوله هاي آب، نفت يا گاز، و طراحي مراکز توزيع و فروش با توجه به توزيع و تراکم جمعيت.

براي نخستين بار در اواسط دهه ي 1960 در ايالات متحده کار بر روي اولين سامانه ي اطلاعات جغرافيايي آغاز شد. در اين سامانه، عکس هاي هوايي، اطلاعات کشاورزي، جنگل داري، خاک، زمين شناسي و نقشه هاي مربوطه مورد استفاده قرار گرفتند. در دهه ي 1970 با پيشرفت علم و امکان دسترسي به فناوري هاي رايانه اي و فناوري هاي لازم براي کار با داده هاي مکاني، سامانه ي اطلاعات جغرافيايي يا  GIS، براي فراهم آوردن قدرت تجزيه و تحليل حجم هاي بزرگ داده هاي جغرافيايي شکل گرفت. در دهه هاي اخير به سبب گسترش فناوري هاي رايانه اي، سامانه هاي اطلاعات جغرافيايي امکان نگه داري به روز داده هاي زمين- مرجع، و نيز امکان ترکيب مجموعه داده هاي مختلف را به طور موثر فراهم ساخته اند. امروزه GIS براي تحقق و بررسيهاي علمي، مديريت منابع و ذخاير و همچنين برنامه ريزي هاي توسعه اي به کار گرفته مي شود. اهميت کاربرد اطلاعات در مديريت شهري و اجراي طرح ها و قوانين و همچنين در برخورد با بحران هاي سياسي، اجتماعي و طبيعي بر کسي پوشيده نيست، اما در اين رهگذر، وجود يک سامانه ي منطقي، از ملزومات اوليه ي اين کاربرد است؛ چرا که بايد سامانه اي وجود داشته باشد تا بتوان در قالب آن به سامان دهي و تعيين روش هاي دريافت، پردازش و ارائه ي اطلاعات پرداخت؛ سامانه اي که بتوان در آن حدود فعاليت هاي شهري، ميزان و نوع اطلاعات مورد نياز، چگونگي ذخيره و نگه داري، نحوه ي پردازش ها و از همه مهم تر چگونگي ارتباط کاربران با اطلاعات و استفاده از آن ها را مشخص نمود.

شهرها بايد محيطي مطمئن و جذاب براي ساکنان و داراي حداقل مشکلات و هزينه ها و اتلاف وقت و حداکثر بهره برداري از اراضي و محيط زيست طبيعي باشند. قبل از پرداختن به کاربردهاي اين سامانه در حوزه ي شهري، دانستن پاره اي از مشکلات موجود در خصوص به کارگيري اين سامانه ضروري است. اين مشکلات عبارت اند از: افزايش روز افزون حجم اطلاعات در امورشهري، پراکندگي اطلاعات مکان – مرجع درداخل شهرداري و ساير ارگان هاي ذي ربط، عدم وجود اطلاعات مکان – مرجع دقيق، صحيح و به هنگام، عدم هماهنگي مناسب درون و برون سازماني در اخذ و مديريت اطلاعات شهري، عدم وجود استاندارد و سازوکار سيستماتيک اخذ، ذخيره سازي، به هنگام سازي، پردازش، نمايش، کاربرد و تبادل اطلاعات در مجموعه ي شهرداري، عدم وجود يک تفکر سيستمي در اخذ و مديريت اطلاعات مکاني، گسترش بي رويه ي شهرها و تغيير کاربري ها و عدم ثبت و ذخيره سازي به موقع اطلاعات، عدم اطلاع رساني دقيق و سريع در مورد امکانات، مسائل و مشکلات برنامه هاي مديريت شهري عدم توزيع امکانات متناسب با تراکم جمعيت شهري، عدم دسترسي به اطلاعات دقيق به منظور تعيين هزينه هاي مستقيم و غير مستقيم اجراي يک پروژه، عدم توجه کافي به نيازهاي اساسي و درازمدت استفاده کنندگان، وجود گردش اطلاعاتي نامناسب در شهرداري، آنالوگ بودن بخش اعظم اطلاعات و جدا بودن اطلاعات مکاني و توصيفي در اغلب موارد.

کاربرد های عمومی GIS در شهرداری

کاربردهاي سامانه ي اطلاعات جغرافيايي در شهرداري بسيار زياد است، بنابراين مهم ترين کاربردها به اختصار ارائه مي گردد.

مکان یابی

مطالعه ي مراکز موجود (ايستگاه هاي آتش نشاني، مدارس، منابع آب، پارک ها و فضاي سبز و …) و تصميم گيري در رابطه با ايجاد مراکز جديد به منظور توزيع بهينه ي امکانات و خدمات شهري، مکان يابي موقعيت بهينه براي اجراي پروژه هاي پيشنهادي، مطالعه ي پارک ها و فضاي سبز موجود و تصميم گيري در رابطه با ايجاد و توزيع بهينه ي مکان هاي جديد، امروزه در برنامه ريزي هاي شهري و طراحي فضاهاي سبز شهري از جايگاهي ويژه و بسيار مهم برخوردار شده است. لزوم شناسايي محدوده هاي بحراني و ويژه در درون بافت شهر و کانون هاي نابسامان در پهنه ي شهر و حريم استحفاظي آن از ديگر کاربردهاي سامانه ي اطلاعات جغرافيايي است

تعيين نزديک ترين ايستگاه آتش نشاني و آمبولانس قابل دسترسي به منظور تأمين امکانات مورد نياز جهت مقابله با بحران و کمينه سازي خسارات.

تعيين نزديک ترين بيمارستان به محل حادثه: 1- تعيين نزديک ترين مراکز امداد رساني به محل حادثه 2- تعيين بهترين مسير از مرکز امدادرساني به محل حادثه 3- تعيين نزديک ترين بيمارستان به محل حادثه 4- تعيين بهترين مسير از محل حادثه به نزديک ترين بيمارستان

تقسیم بندی مجدد مرز های مناطق

تغيير تقسيمات شهري از قبيل تقسيمات مناطق شهرداري، پستي و آماري، در مقاطع مختلف زماني، امکان نمايش تقسيمات مختلف شهري (پست، آب و فاضلاب و …)  بر روي يکديگر و بهينه سازي آن ها.

ممیزی املاک

تعيين و ارزيابي اطلاعات مربوط به قطعات ملکي از قبيل عرصه و اعيان، مالک، کاربري و ارزش.

اطلاع رسانی

تهيه ي نقشه، با توجه به نياز کاربر، پويش و مديريت پارک هاي موجود در هر منطقه شهرداري، ارائه ي اطلاعات مکان – مرجع به اراده ي راهنمايي و رانندگي به منظور مديريت بهينه ي ترافيک و حمل و نقل شهري، امکان ارائه ي پاسخ هاي صحيح و قابل اعتماد در رابطه با نيازها و سئوالات ارباب رجوع، در ارتباط با اطلاعات مکان – مرجع، تعيين موقعيت يک ساختمان با وارد کردن يک قلم اطلاعات توصيفي مربوط به آن، اطلاع رساني عمومي به واحدهاي ارائه کننده ي خدمات شهري، ارائه ي اطلاعات به منظور توسعه و تأسيس مراکز خدمات عمومي مانند: بيمارستان، پارک، کتابخانه، …، ارائه ي اطلاعات مراکز جاذب سفر (تاريخي، مذهبي، ورزشي، فرهنگي)، طبقه بندي خانه هاي استيجاري بر اساس قيمت، مساحت، دسترسي ها، مجاورت ها و …، مشخص نمودن مناطق ممنوعه در ساخت و سازهاي شهري با در نظر گرفتن مسائل اشرافيت و سايه اندازي و … .

معرفی کاربرد های GIS در حوزه شهر سازی و معماری

مطالعه و بررسي به کارگيري قوانين، مقررات، ضوابط و دستاوردهاي جديد در زمينه ي شهرسازي و معماری

 تهيه ي طرح ساختاري و راهبردي (جامع) به کمک وزارت مسکن و شهرسازي و شوراي شهر، تهيه ي طرح تفصيلي (موضوعي و موضعي)، مديريت و برنامه ريزي توسعه ي شهري با توجه به امکانات و سياست گذاري هاي مربوطه

تدوین و نظارت بر اجرای مقررات شهرسازی

تعيين ميزان دست يابي به اهداف طرح تفصيلي (موضوعي و موضعي)، مطابقت طرح تفصيلي (موضوعي و موضعي) با طرح ساختاري و راهبردي (جامع)، مقايسه ي وضع موجود با طرح تفصيلي (موضوعي و موضعي).

برنامه ريزي و اجراي طرح هاي شهري

برآورد هزينه جهت اجراي يک طرح عمراني، با توجه به پارامترهاي مورد نظر، تعويض راه (با توجه به پارامترهاي مختلف از جمله قيمت زمين، نوع کاربري و …، تعيين ارزش زمين هاي مجاور معابر شهري در جهت تعيين استفاده ي بهينه، صدور پروانه، ارائه ي اطلاعات مورد نياز شهروندان در زمينه ي فعاليت هاي صدور پروانه، پايان کار، خلاف ساختمان و … صدور مجوز ساخت واحدهاي فرهنگي، آموزشي، اداري و تجاري، بر اساس اطلاعات موجود در سامانه از قبيل تراکم، متوسط درآمد خانوارها، وضعيت فرهنگي و مذهبي و …

مدیریت و برنامه ریزی شهری

توزيع بهينه ي خدمات، تأسيسات و امکانات شهري با توجه به روند توسعه در مناطق مختلف شهري، سياست گذاري در امر زمين، به عنوان مثال با استفاده از نقشه ي اماکن و ساختمان ها، برنامه ريزان و سياست گذاران توسعه شهري، مي توانند توزيع بهينه ي تراکم ساختماني با جمعيت شهري را مورد تجزيه و تحليل کارشناسي قرار دهند. کاربري اراضي توزيع کاربري بهينه درسطح شهر، تعيين مساحت کاربري هاي مختلف (فضاي سبز، …)، ايجاد موازنه در حجم کار مأموران بازديد ساختمان، به هنگام سازي نقشه ها با عکس هاي هوايي و يا تصاوير ماهواره اي و تهيه ي نقشه هاي کاربردي از نقشه ي پايه، شکل شماره ي 3 به هنگام سازي نقشه ها با عکس هاي هوايي را نشان مي دهد.

معرفي کاربردهاي GIS در حوزه ي خدمات شهري

در حوزه ي خدمات شهري، سامانه ي اطلاعات جغرافيايي قابليت هاي بي شماري دارد که عبارت اند از:
سازمان آتش نشاني و خدمات ايمني
سازمان تنظيف و بازيافت مواد
سازمان فضاي سبز
اداره ي سامان دهي معابر
در ادامه، هريک از اين کاربردها توضيح داده شده اند.

کاربردهاي GIS در سازمان آتش نشاني و خدمات ايمني

تهيه ي نقشه ي تماتيک (موضوعي) و طبقه بندي نواحي شهري بر اساس ضريب خطر الف: يکي از نيازهاي سازمان آتش نشاني، تعيين ضريب خطر براي هر يک از مناطق، محله ها و ساختمان هاي شهر است، به طوري که بتوان براساس آن نسبت به تجهيز و يا توسعه ي ايستگاه هاي آتش نشاني برنامه ريزي نمود.
در اختيار داشتن اطلاعات مورد نياز در زمينه ي تجهيزات ايمني موجود در ساختمان ها و مجتمع هاي مسکوني و تجاري بزرگ.
تعيين نزديک ترين ايستگاه آتش نشاني به منظور امداد رساني در يک محل خاص، با توجه به نوع حادثه و امکانات ايستگاه ها. در مواقع بروز خطر و حوادث غيرمترقبه از قبيل: آتش سوزي، دسترسي به موقع و سريع نيروهاي آتش نشاني به محل يا شخص حادثه ديده، از اهميت بسياري برخوردار است و موجب کاهش صدمات و خسارات مالي و جاني مي شود. هدف، تعيين ايستگاه آتش نشاني است که محل يا شخص حادثه ديده در حوزه ي خدمات آن قرار دارد.

کاربردهاي GIS در سازمان تنظيف و بازيافت مواد

تقسيم نواحي خدماتي به نواحي تفکيکي نظافت معابر شهري: سازمان تنظيف و بازيافت مواد، پس از ناحيه بندي شهر به نواحي تفکيکي جمع آوري زباله، در مرحله ي بعد، نيازمند ناحيه بندي شهربه نواحي تفکيکي جمع آوري زباله، به نواحي تفکيکي نظافت معابر است. در اين فعاليت هر ناحيه ي تفکيکي جمع آوري زباله به زير نواحي کوچک تر تقسيم مي شود. هر ناحيه، حيطه اي است که يک يا چند کارگر شهرداري در آن به نظافت و جمع آوري زباله مشغول هستند.
تعيين مسير بهينه ي ماشين هاي جمع آوري و حمل زباله: به منظور سامان دهي و مديريت در امر جمع آوري و حمل زباله، به منظور سامان دهي و مديريت در امر جمع آوري حمل زباله، مناطق شهرداري به مناطق کوچک تري تقسيم مي شوند و در هر ناحيه يک ماشين جمع آوري زباله، فعاليت مي کند. به علت تناوبي بودن اين فعاليت که حداقل يک بار در روز صورت مي گيرد، تعيين مسير بهينه جهت جمع آوري و حمله زباله، از نقطه نظر کاهش هزينه و تسريع در عمليات جمع آوري زباله، داراي اهميت بسياري است. سامانه ي GIS با استفاده از قابليت هاي خود و با تجزيه و تحليل اطلاعات، مي تواند با توجه به پارامترهاي مختلف، مسيرهاي بهينه را انتخاب و به عنوان پيشنهاد مطرح نمايد.
تعيين مسير ويژه ي بهينه ي جمع آوري زباله: در سازمان تنظيف و بازيافت مواد، به غير از نواحي تفکيکي جمع آوري زباله، پاره اي از ماشين هاي جمع آوري زباله، در مسيرهاي خاصي به جمع آوري زباله هاي آلوده و خطرناک نظير زباله و شيرابه هاي بيمارستان ها و مراکز درماني مي پردازند. توقف گاه هاي مسير ويژه ي جمع آوري زباله، اماکن و ساختمان هايي است که زباله هاي آلوده و خطرناک توليد مي کنند و سازمان بازيافت و تبديل مواد با برقراري مسيرهاي ويژه به جمع آوري زباله هاي آن ها اقدام مي نمايد.

کاربردهاي GIS در سازمان فضاي سبز

تعيين محل بهينه جهت احداث پارک و توزيع بهينه ي پارک ها در سطح شهر، مديريت پارک ها و نمايش پلان داخلي پارک ها به همراه گونه هاي گياهي و امکانات و تجهيزات موجود درآن.

کاربردهاي GIS در اداره ي سامان دهي معابر

تراکم و محل استقراردست فروشان، نمايش تراکم و محل استقرار پرسنل شهرداري، و انتخاب بهترين محل، براي برگزاري بازارهاي هفتگي.

معرفي کاربردهاي GIS در حوزه ي حمل و نقل و ترافيک

مسيريابي بهينه براي ارائه ي خدمات حمل و نقل و خدمات اضطراري
آناليز شبکه به منظور يافتن بهترين مسير
مکان يابي بهينه براي ايجاد معابر جديد و ارائه ي امکانات و خدمات حمل و نقل.
مديريت بهينه ي حمل و نقل عمومي و ترافيک
توسعه ي سامانه هاي GIS پويا، به منظور ناوبري هوشمند وسايل متحرک.

معرفي کاربردهاي GIS در حوزه ي مديريت شهري

مدل سازي و تصميم گيري در امور شهري
انجام آناليزهاي گوناگون از قبيل، مسيريابي ها، ايجاد مناطق حائل، هم پوشاني ها و …
شناسايي روند و جهات رشد و توسعه ي شهر
ارائه ي اطلاعات به منظور توسعه و اطلاع وضعيت جاري و حرکت به سوي ارائه ي بهينه ي خدمات و جلب رضايت شهروندان
بازنگري در طرح هاي توسعه ي خدمات و اصلاح وضعيت جاري و پيش بيني وضعيت آينده در مناطق مختلف شهر
ارائه ي اطلاعات مکان – مرجع به ساير ارگان هاي خدمات شهري به منظور مديريت بهينه ي امور شهر و جلوگيري از تداخل فعاليت ها
ايجاد يک زبان مشترک براي پاسخ گويي به استعلامات ارسالي از سوي ساير سازمان هاي خدمات شهري
ارائه ي پاسخ هاي صحيح و قابل اعتماد در رابطه با نيازها و سئوالات ارباب رجوع
تسريع در تصميم گيري نسبت به واگذاري و يا عدم واگذاري خدمات به متقاضي در يک منطقه ي خاص
با در اختيار داشتن نقشه ي پوششي شهر و به کاربردن مدل هاي مناسب مي توان با پردازش اطلاعات داده هاي ارتباطي (خيابان، کوچه، …)، واحدهاي مسکوني، جمعيت منطقه و … به ارائه ي اطلاعات مربوط به مسير بهينه در زمينه ي خدمات اضطراري و امدادرساني ارگان هاي مختلف پرداخت.
ايجاد هماهنگي با ساير ارگان هاي توليد کننده، استفاده کننده و ذخيره کننده ي اطلاعات شهري، براي انجام امور عمراني، زيست محيطي، تجاري، امنيتي و …

کاربردهاي GIS در حوزه ي فعاليت هاي شهري (محيط زيست)

امکان شناسايي منابع آلاينده ي محيط زيست در سطح شهر، تعيين بهترين راه حل براي مبارزه با آلودگي هاي موجود، بر اساس اطلاعات ذخيره سازي شده در سامانه ي GIS، و ارائه ي اطلاعات ايران گردي و جهانگردي به گردشگران و شهروندان.

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *