همراه با استفاده از نرم افزارهای هوشمند و گوشی های اسمارت فون که امروزه بسیاری از شهروندان، خرد تا کلان، آن را در اختیار دارند، مدیران شهری نیز برای کنترل و نظارت دقیق تر بر وضعیت ترافیکی شهر خصوصا کلان شهرها، از ابزارها و فناوری های نوین بهره می برند. شاید امروز کمتر کسی باشد که نام GIS و GPS را نشنیده باشد اما تنها شنیدن نام آن کافی نیست بلکه به عنوان یک شهروند جامعه امروز، باید اطلاعات بیشتری از این تکنولوژی هایی که امروزه در خدمت مدیریت شهری و حمل و نقل و ترافیک هستند، داشته باشیم.

GIS و کنترل هوشمند ترافیک
دهه ۱۹۷۰ میلادی را که همزمان با ظهور اینترنت در آمریکاست، می توان سرآغازی برای کنترل هوشمند ترافیک دانست. از آن زمان تا کنون و با پیشرفت تکنولوژی ها، دو سیستم GIS و GPS نقش اساسی در تعیین موقعیت اطلاع رسانی و مدیریت حمل و نقل و کنترل ترافیک ایفا کرده اند و در جهت تسهیل و تسریع بسیاری از مشکلات در این حوزه بسیار مدد رسانده اند.
استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی یا به تعبیر دیگر، سامانه اطلاعات مکانی (Geographic Information System) که به اختصار GIS نامیده می شود، در دهه ۱۹۸۰ گسترش فوق العاده ای یافته است به طوری که در کشورهای پیشرفته، اکثر دانشگاه ها، سازمان های تجاری و دولت ها از این سیستم برای مقاصد گوناگونی استفاده می کنند. سیستم اطلاعات جغرافیایی را می توان این گونه تعریف کرد: مجموعه سازمان یافته ای از سخت افزار و نرم افزار کامپیوتری، اطلاعات جغرافیایی و افراد متخصصی است که به منظور کسب، ذخیره، بهنگام سازی، پردازش، تحلیل و ارائه کلیه اشکال اطلاعات جغرافیایی طراحی و ایجاد شده است.
همچنین اساس کار سامانه موقعیت‌یابی جهانی (Global Positioning System) که به اختصار GPS نامیده می شود، تعیین موقعیت است و این کار با دریافت امواج ماهواره¬ های موقعیت‌یاب که در مدارهایی به دور کره زمین در چرخش هستند، انجام می شود.

GIS و مدیریت زمان در ترافیک
سالانه حدود دو میلیارد ساعت از عمر پایتخت نشینان در ترافیک سپری می شود که هزینه این اتلاف وقت چیزی در حدود پانصد میلیارد تومان تخمین زده شده است. ترافیک علاوه بر اتلاف وقت، باعث بر هم خوردن وضعیت محیط زیست شهرها، ایجاد انواع آلودگی ها در سطح شهر و به طور کلی پایین آمدن کیفیت زندگی شهروندان می شود. از این رو استفاده از سامانه های اطلاعات مکانی می تواند موجب کاهش هدر رفت زمان و نیز تبعات اجتماعی و روانی ناشی از آن شود. استفاده از تکنولوژی GIS در مدیریت شهری در قالب شهر الکترونیک مطرح می شود. هدف از ایجاد سامانه اطلاعات مکانی، برای سامانه حمل و نقل شهری و ترافیک، تشکیل یک پایگاه اطلاعاتی مرتبط میان «اطلاعات حمل و نقل» (حجم ترافیک، محدودیت سرعت راه ها، محل وقوع تصادفات، ویژگی های هندسی راه، موقعیت تقاطع های چراغ دار و…) است. جی. آی. اس اطلاعات مختلف را به صورت یک لایه روی لایه های دیگر سوار می کند و یک تصویر با اطلاعات مختلف را به صورت تفکیک شده ارائه می‌دهد که این اطلاعات در زمینه های مختلف کاربردهای گسترده‌ای دارند.
مهم ترین بخش این اطلاعات شامل موارد زیر است:
– بررسی مسیرهای خیابان ها و بزرگراه های شلوغ در شهرهای پرجمعیت
– بررسی خطوط مترو و شناسایی ایستگاه های شلوغ آن
– شناسایی تمام مسیرهای پررفت و آمد
– شناسایی مسیرهای خلوت برای ساماندهی وضعیت حمل و نقل و ترافیک

زمان بندی چراغ های راهنما
با ایجاد ارتباط همزمان میان سیستم های هوشمند شمارش وسایل نقلیه در تقاطع ها با پایگاه اطلاعات GIS که ارائه دهنده اطلاعات وضعیت هندسی راه ها مانند فاصله تقاطع ها و عرض راه هاست، می توان زمان بندی همزمان چراغ‌های راهنمایی تقاطع ها را به بهترین وجه انجام داد.
محاسبه زمان تاخیر در تقاطع های چراغ‌دار که خود از مهم‌ترین ارکان سامانه حمل و نقل و ترافیک شهری محسوب می شود، در مطالعات ترافیک از جایگاه خاصی برخوردار است. بنابراین با استفاده از قابلیت های GIS می توان به محاسبه زمان تاخیر در تقاطع های چراغ دار و کاهش حجم ترافیک پرداخت.